Laat uw lichtmasten tijdig controleren op stabiliteit en sterkte

Vergunningplicht

Het plaatsen of aanpassen van sportveldverlichting is een vergunningplichtige activiteit. Sinds de invoering van de nieuwe Omgevingswet is deze vergunning in tweeën gesplitst: het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) en een Omgevingsplanactiviteit (OPA). In het Bbl worden de technische aspecten behandeld conform het Bouwbesluit, zoals de stabiliteit, fundering en windbelasting. De OPA gaat in op de bestemming en inpassing van het bouwwerk daarin, zoals locatie, bouwhoogte en hinder van het werk voor de omgeving.

Bij realisatie van een sportveldverlichtingsinstallatie is het dus noodzakelijk vooraf aantoonbaar te maken dat de installatie voldoet aan de bouwtechnische kwaliteit en past binnen de omgeving. Ook bij aanpassingen aan de installatie, zoals bij het ombouwen naar ledverlichting is het nodig een vergunning aan te vragen. Dit heeft te maken met de veranderende lichthinder op de omgeving, het gewicht van LED-armaturen en de windbelasting op armaturen waarop de lichtmast berekend moet zijn.

Sporttechnische voorschriften

Vanuit de sport worden eisen gesteld aan de horizontale lichtsterkte, de gelijkmatigheid, de verblindingswaarde en de kleurweergave van installaties op de sportaccommodatie. Deze voorschriften zijn geborgd in het Kwaliteitszorgsysteem en zijn per type sport verschillend. Alhoewel de term ‘voorschriften’ wordt gebruikt, is er vanuit sportbonden geen actieve handhaving op het nakomen van deze voorschriften. Enkel bij hogere divisies en honk- en softbalaccommodaties wordt de kwaliteit van de verlichting op de accommodatie gecontroleerd. Toch is de algemene opinie dat opdrachtgevers in aanbestedingen of offerte-aanvragen verwijzen naar de voorschriften uit het kwaliteitszorgsysteem.

Kwaliteitsbeoordeling

Na het verkrijgen van een vergunning is er in praktijk geen borging op kwaliteit van de lichtinstallatie gedurende de levensduur. De zorg hiervoor valt onder de verantwoordelijkheid van de eigenaar van de installatie, bijvoorbeeld de vereniging of de gemeente. Gezien de recente incidenten, waarbij tijdens stormbuien enkele lichtmasten zijn omgewaaid of geknakt, is de roep om een periodieke professionele kwaliteitscontrole zeer begrijpelijk.

Het is sterk aan te bevelen de aannemer die de verlichtingsinstallatie installeert ook te vragen naar een onderhoudsplan en op basis daarvan een meerjarenonderhoudsplan te maken. Daarin kunnen sterkte/stabiliteitsmetingen van de lichtmasten worden opgenomen en uitgevoerd. Vanuit zo’n meting kan een waarborg voor de stabiliteit en een levensduurverwachting worden afgegeven. Voor dit type werkzaamheden zijn meerdere erkende partijen actief in de markt. Bij het vervangen van armaturen kunnen deze partijen ook sterkte/stabiliteitberekeningen uitvoeren die nodig zijn voor het vergunningentraject.

Tip: Twijfelt u op dit moment aan de stabiliteit van lichtmasten, bijvoorbeeld vanwege ouderdom of recente plaatsing van led-armaturen op uw sportpark dan raden wij aan om terug te zoeken wanneer voor het laatst een controlemeting is gedaan. Indien dit onbekend is, is het verstandig zo’n meting in te plannen.

Partijen die eventueel stabiliteitsmetingen kunnen uitvoeren (niet uitputtend):

• Normec Rei-lux: https://normecrei-lux.nl/stabiliteitsmetingen/
• NDM Benelux: https://www.ndm-benelux.nl/diensten
• Mastscan: https://www.mastscan.nl/

Certificeringsplicht

NOC*NSF en de sportbonden voelen vanuit de incidenten verantwoordelijkheid om de kwaliteit van lichtinstallaties te monitoren. Dit besef komt ook voort uit het veel voorkomende eigenaarschap van installaties door sportverenigingen en de leeftijd van veel installaties die inmiddels tegen de 20 jaar lopen. Het Kwaliteitszorgsysteem, het private certificeringsysteem voor sportaccommodaties, zou de behoefte van monitoring kunnen invullen. Het idee om verlichting aan de nieuwe sportproductenlijst toe te voegen leeft al langer maar ging tot op heden alleen om lichtopbrengst op het veld. Met een verplichte certificering en hercertificeringstermijn waarbij naast de lichtsterkte ook een sterkte/stabiliteitsmeting kan worden ingevoerd, worden nieuwe stappen gezet naar veiligere sportaccommodaties.

Programmaraad

Voor invoering van een certificeringsplicht op sportveldverlichtingsinstallaties zal de Programmaraad akkoord moeten gaan, waarna een taakgroep het voorstel kan uitwerken tot een advies. Het volgende Programmaraad-overleg vindt plaats op 11 juli. Indien mogelijk wordt zo’n voorstel daar besproken. De intentie van NOC*NSF is om dan namens de sport een voorstel aan de Programmaraad voor te leggen.